به گزارش اکو رسانه ، به نقل از ایرنا، افزایش پرخاشگری، اضطراب و بی‌خوابی در میان کودکان تهرانی، زنگ خطری برای سلامت روان نسل جدید است. روان‌شناسان هشدار می‌دهند که زندگی در شهری شلوغ، پُر از ترافیک و کم‌فضا برای بازی، به تدریج کودکی را از چهره بچه‌ها می‌گیرد و آن را با اضطراب و بی‌قراری جایگزین می‌کند.
تهران به عنوان یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای خاورمیانه، روزانه میزبان میلیون‌ها خودرو، آلودگی صوتی و تصویری است این شرایط نه تنها بزرگسالان، بلکه ذهن حساس کودکان را نیز در معرض فشار روانی قرار می‌دهد. بر اساس اعلام «مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران»، بیش از ۷۰ درصد کودکان تهرانی زمان بازی آزاد خود را در فضاهای بسته سپری می‌کنند و کمتر از یک ساعت در روز در محیط باز به فعالیت بدنی می‌پردازند.
این آمار با یافته‌های وزارت بهداشت نیز همخوانی دارد و از افزایش موارد اضطراب، پرخاشگری و مشکلات خواب در میان دانش‌آموزان ابتدایی حکایت می‌کند.
روزگاری نه چندان دور، صدای خنده و بازی کودکان در کوچه‌های تهران جاری بود؛ توپ پلاستیکی، دوچرخه‌های رنگی، طناب و فریادهای شادی در کوچه‌های بی‌ترافیک شهر. خودروها کمتر بودند، آلودگی هوا کمتر بود و کودکان، امنیت و آرامش بیشتری را در کنار هم تجربه می‌کردند.
بازی‌های گروهی نه‌تنها جسم‌شان را قوی‌تر می‌کرد، بلکه مهارت گفت‌وگو، همکاری و دوستی را هم در وجودشان می‌کاشت اما حالا تهرانِ پُر از برج و ترافیک، کمتر جایی برای دویدن و خندیدن باقی گذاشته است. کوچه‌ها جای‌شان را به پارکینگ و خیابان‌های شلوغ داده‌اند و بسیاری از کودکان، به‌جای بازی در حیاط و کوچه، ساعت‌های طولانی را با تلفن همراه و تبلت می‌گذرانند. خنده‌های جمعی جای خود را به سکوت صفحه‌نمایش داده و بازی‌های فیزیکی به دنیای مجازی کوچ کرده است.
افزایش اختلالات رفتاری در میان کودکان
طبق گزارش‌های غیررسمی برخی مراکز مشاوره و آموزش و پرورش، در ۲ سال گذشته میزان مراجعه والدین با دغدغه‌های رفتاری در فرزندان زیر ۱۲ سال افزایش یافته است روان‌شناسان، عواملی مانند کمبود فضاهای بازی، فشار تحصیلی، ترافیک و نبود ارتباط موثر خانوادگی را از مهمترین دلایل این روند می‌دانند.
مریم نعیمی، روان‌شناس کودک و نوجوان، در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: کودکان امروز در شهری زندگی می‌کنند که بیش از آنکه بوی بازی و خنده بدهد، بوی دود و اضطراب دارد. فشار تحصیلی، ترافیک و کمبود فضای بازی، کودکی را در تهران به تجربه‌ای پرتنش تبدیل کرده است.
کودکی در محاصره دود و صفحه‌نمایش
به گفته کارشناسان حوزه سلامت روان، میانگین زمان بازی آزاد در میان کودکان تهرانی کمتر از نیم ساعت در روز است، در حالی که توصیه سازمان جهانی بهداشت، حداقل ۲ ساعت بازی فعال روزانه برای رشد هیجانی کودک است.
نعیمی در توضیح این وضعیت افزود: به دلیل مشغله کاری و فشار اقتصادی، بسیاری از والدین فرصت گفت وگو و بازی با فرزند خود را از دست داده‌اند و در نتیجه، وابستگی کودکان به تلفن همراه و فضای مجازی افزایش یافته است، این امر در درازمدت به کاهش مهارت‌های ارتباطی و افزایش اضطراب منجر می‌شود.
امید به بازگشت لبخند به چهره شهر
کارشناسان معتقدند با برنامه‌ریزی شهری و آموزشی، می‌توان روند فرسایش روانی کودکان را کند کرد. راهکارهایی همچون ایجاد فضاهای بازی ایمن در محله‌ها، آموزش والدین در مهارت‌های فرزندپروری و اصلاح نظام آموزشی از رقابتی به رشدمحور، از جمله پیشنهادهای آنان است.
نعیمی گفت: آینده تهران فقط با برج‌ها و بزرگراه‌ها ساخته نمی‌شود؛ بلکه با کودکانی سالم، شاد و امیدوار شکل می‌گیرد، اگر شهر برای کودکان امن و شاد باشد، برای همه ساکنان آن زیست‌پذیرتر خواهد بود.
وقتی شهر برای کودکان طراحی نمی‌شود
بسیاری از روان‌شناسان شهری معتقدند تهران هنوز «کودک‌محور» نیست، نبود مسیرهای ایمن پیاده‌روی، کمبود زمین‌های بازی محلی و افزایش آلودگی‌های محیطی، امکان تجربه شاد زیستن را از کودکان گرفته است. وقتی محیط زندگی و مدرسه، احساس امنیت و شادی را در کودک تقویت نکند، او به دنیای مجازی پناه می‌برد و این همان آغاز بحران روانی خاموش است.»
برخی کارشناسان آموزش و پرورش می‌گویند فضای رقابتی مدارس و تمرکز بیش از حد بر نمره، موجب افزایش اضطراب در میان دانش‌آموزان دوره ابتدایی شده است. نعیمی در این‌باره گفت: «نظام آموزشی باید از رقابت‌محوری فاصله بگیرد و بر رشد هیجانی و اجتماعی تمرکز کند. کودکی که از همان سال‌های نخست تحصیل تحت فشار آزمون و مقایسه قرار می‌گیرد، فرصت تجربه شاد یادگیری را از دست می‌دهد.
حرکت مدیریت شهری به‌سوی کودک‌محوری
در همین حال، مدیریت شهری تهران نیز از اجرای برنامه‌هایی برای ارتقای سلامت روان و مهارت‌های اجتماعی کودکان خبر داده است. مدیرکل سلامت شهرداری تهران، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در مناطق ۲۲گانه تهران، سراهای محله ویژه کودکان راه‌اندازی شده است که در آنها فعالیت‌های حوزه آموزشی، نمایشی و بازی گروهی برگزار می‌شود.
حمید صاحب افزود: هدف این طرح، تقویت مهارت‌های فردی و اجتماعی کودکان و آشنایی آنها با مفاهیم شهروندی، مشارکت اجتماعی و خلاقیت است. همچنین طرح غربالگری کودکان طلاق و ارائه مشاوره رایگان به خانواده‌های دارای کودک ۶ تا ۱۲ سال نیز در حال اجراست.
