به گزارش اکو رسانه ، به نقل از ایبنا؛ مجتبی نوروزی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره رویکردهای حکومت طالبان به فرهنگ بیان کرد: طالبان اصولاً به پدیده‌های فرهنگی، یک نگاه بسته و کاملاً متصلب دارد که ظاهراً، مبتنی بر یک خوانش سختگیرانه از اسلام است؛ درحالی که در باطن امر یک نگاه کنترلی برای کنترل جامعه و به تبع کنترل قدرت وجود دارد.
وی با اشاره به حذف برخی نزدیکان حکومت به‌دنبال بیان انتقاداتی ساده، ادامه داد: می‌دانیم چندی پیش برخی از افراد نزدیک به حکومت به دلیل بیان دیدگاه‌های انتقادی، به زندان محکوم شدند؛ بنابراین می‌بینیم، حق هرگونه اظهارنظر کارشناسی از آحاد مردم سلب شده است.
به‌گفته نوروزی، وجود چنین رفتارهایی نوعی رقابت قدرت است که جریان حاکم بر قندهار تلاش می‌کند به این واسطه کنترل خود برجامعه را حفظ کند؛ در نتیجه، این رفتار برهمه امور و حوزه‌ها ازجمله کتاب، تسری پیدا می‌کند.
مخالفت روشن طالبان با روشنگری
کارشناس روابط بین‌الملل با بیان اینکه درباره کتاب در افغانستان اتفاقات مهمی رقم خورده است، ادامه داد: یکی از این اتفاقات ممنوع اعلام کردن بسیاری از کتاب‌ها است؛ کتاب‌هایی که حتی رویکرد سیاسی و مذهبی خاصی ندارند اما تصور حاکمیت طالبان این بود که شاید این کتاب به‌نوعی به روشن شدن ضمیر جامعه کمک کند؛ بنابراین طی چهار سال گذشته فشار درخورتوجهی به ناشران و کتابفروشان وارد شده علاوه‌براین مانع تراشی برای حضور ناشران این کشور در رویدادهای خارجی، ازجمله نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که دریچه‌ای برای ارتباط بین ناشران ایرانی و افغانستانی بود، محدود شده است.
نوروزی به وضعیت بازار کتاب افغانستان اشاره و بیان کرد: وضع مالیات‌های سنگین برای ناشران فعال از دیگر اقدامات حکومت طالبان علاوه‌براین بازار کتاب این کشور به‌دلیل وضع اقتصادی نابسامان مردم، مساعد نیست. محدودیت‌ها و مهاجرت‌های گسترده قشر باسواد و متوسط جامعه و تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها برای زنان به‌عنوان نیمی از پیکره جامعه موجب شده بازار کتاب در افغانستان، در شرایط رکود قرار داشته باشد.
وی با بیان این مطلب که ناشران و کتابفروشان به سختی روزگار می‌گذرانند، افزود: با این وجود باید وضع مالیات‌های سنگین سالانه را اضافه کرد؛ بنابراین ایجاد ممنوعیت‌های گسترده برای عرضه برخی کتاب‌ها از سوی حکومت را باید در امتداد این مسیر تعریف کرد.
معاون اسبق رایزن فرهنگی ایران در افغانستان، ادامه داد: طالبان برخلاف آنچه ادعا می‌کرد و شعار می‌داد که رویکردهای طالبان قبل را نداریم و محدودیت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی اعمال نمی‌شود اما به دلایل مختلف، به اصطلاح به تنظیمات کارخانه بازگشته و مدام درحال افزایش محدودیت‌ها در حوزه‌های مختلف است؛ حتی وزیر اطلاعات و فرهنگ طالبان، یکی از نزدیکان به حکومت که سوابق تندی در افراط‌گری دارد، به دنبال اجرای کُند حکم ممنوعیت انتشار تصاویر موجودات زنده در رسانه‌ها، از مقامش برکنار و تبعید می‌کند.
به‌گفته نوروزی، رفتار حکومت با مقامات نزدیک نشان می‌دهد که حکومت این کشور هیچ نوع نگاه فرهنگی را برنمی‌تابد. این رویکرد در سایر حوزه‌ها ازجمله هنرهای نمایشی، تجسمی و موسیقی نیز شدیدتر اعمال می‌شود.
سانسور عشق در شعر شاعران افغانستانی
وی درباره وضعیت انتشار کتاب‌های شعر در افغانستان بیان کرد: درباره شعر که می‌دانیم هنر آزادی هست اما در افغانستان نظام‌نامه برای سرودن شعر و برپایی مجالس مشاعره از سوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر افغانستان ابلاغ شد. این نظام‌نامه شامل محدودیت‌های فراوانی برای شاعران افغانستانی است.
معاون اسبق رایزن فرهنگی ایران در افغانستان با اشاره به برخی محدودیت‌های اعلام شده برای شاعران افغانستانی، گفت: پرداختن به برخی مفاهیم مانند عشق و محبت مفاهیم اجتماعی یا نقد حاکمیت برای شاعران ممنوع است.
نوروزی، درباره مصوبه اخیر وزارت تحصیلات عالی افغانستان درباره «بررسی منابع درسی» به عنوان شرط تدریس در دانشگاه‌ها، گفت: طالبان رسماً و به صراحت دروغ می‌گوید؛ به‌عنوان مثال درباره تحصیل دختران، موضوع سامان‌دهی و ایجاد فضای تفکیکی برای تحصیل دانش‌آموزان دختر و پسر و کمبود معلم را مطرح کرد اما تجربه چهار سال گذشته نشان می‌دهد، هدف از طرح چنین بهانه و دروغ‌های بسیار بزرگی بود که برای رهایی کوتاه‌مدت از زیر فشار افکار عمومی جامعه جهانی.
وی با تاکید بر تناقض‌گویی طالبان در سیاست‌گذارهای فرهنگی کتاب‌محور به‌ویژه در مصوبه اخیر مربوط به ممنوعیت تدریس کتاب نویسندگان زن با تبصره «تدریس بعد از بررسی»، بیان کرد: اگر قرار به بررسی کتاب باشد، تفکیک نویسنده زن و مرد بی‌معنا است؛ بنابراین هیچیک از سیاست‌های فرهنگی تا زمان استقرار طالبان در افغانستان قابل بازگشت نیست.
این کارشناس مسائل افغانستان با بیان این مطلب که تجربه نشان داده رویکرد طالبان روز به روز سختگیرانه‌تر خواهد شد و به سمت اصلاح پیش نمی‌رود، درباره مهاجرت فرهیختگان از افغانستان، افزود: می‌دانیم طبقه متوسط و با سواد برای ادامه فعالیت، به آزادی‌های اجتماعی نیاز دارد؛ بنابراین با سلب آزادی این طبقه به مهاجرت فکر خواهد کرد.
نوروزی، با اشاره به وضعیت فرهیختگان افغانستانی ساکن در این کشور بیان کرد: می‌دانیم زنان از فعالیت‌های اجتماعی منع شدند اما برخلاف آنچه اعلام شده بود، نمونه‌های متعددی وجود دارد که برای مردان نیز به مرور محدودیت‌هایی اعمال شده است. ازجمله استادان دانشگاه که پیش از موعد بازنشسته اعلام شدند تا کوچکترین حرکتی برای فعالیت علمی و فرهنگی خارج از چارچوب و قواعدی که باید انحصاری در کنترل حکومت قندهار باشد را برنمی‌تابند.
بی‌اثری واکنش سیاسی بدون خیزش مردمی
وی با تاکید بر اعمال سیاست ممنوعیت برای کتاب‌های فارسی گفت: با توجه به اینکه اساساً کتاب سایر کشورها به دلیل تفاوت‌های زبانی، مخاطب گسترده‌ای در جامعه افغانستانی ندارند؛ بنابراین وقتی محدودیتی وضع می‌شود، هدف کتاب‌های چاپ ایران است. بنابراین فهرست بلندبالایی از نویسندگان مطرح ایرانی در فهرست کتاب‌های ممنوعه طالبان اعلام شده که به‌نظر می‌رسد یک نوع ایجاد محدودیت در مسیر توسعه روابط دو کشور است و فکر می‌کنم مسئولان باید در قبال آن واکنش جدی داشته باشند و اجازه ندهند همه گزینه‌ها برای روابط فرهنگی دو ملت توسط یک گروه که فعلاً سرنوشت ملت افغانستان را در دست دارد، به بازی گرفته شود.
به گفته معاون اسبق رایزن فرهنگی ایران در افغانستان، واکنش‌هایی در منطقه و جهان وجود داشته اما مادامی که فشار اجتماعی جدی در داخل این کشور وجود نداشتنه باشد واکنش‌ها چندان موثر نیست.
