به گزارش اکو رسانه ، به نقل از سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) – بهاره گل‌پرور؛ کتاب‌های موسیقی یکی از شیوه‌های مرسوم و تثبیت‌شده در جهان برای ارائه آثار ادبی است که با رنگ و لعاب موسیقی اصیل درمی‌آمیزد و بر دل مخاطب می‌نشیند. این نوع کتاب در واقع جایگاهی میان‌رشته‌ای دارد که میان موسیقی، ادبیات، تصویر و گاه نمایش ارتباطی خلاقانه برقرار می‌کند و می‌تواند یکی از مؤثرترین شیوه‌های آموزش و سرگرمی برای کودکان و نوجوانان و یا علاقه‌مند کردن مخاطب بزرگسال به کتاب و مطالعه باشد.
اخیراً آلبوم کتاب موسیقی «پیتر و گرگ» به نویسندگی و آهنگسازی سرگئی پروکفیف، رهبری ارکستر شهرداد روحانی، همراهی ارکستر سمفونیک تهران و روایت ژرژ پطروسی توسط «نشر و پخش جوان» تولید و منتشر شده که در شهرهای مختلف مثل ساری، اصفهان و تهران رونمایی شده است. این اثر حکایتی است که به سبک داستانی موسیقایی روایت می‌شود و هر شخصیت با صدای یک ساز خاص معرفی می‌شود. با سپهر تاجپور، تهیه‌کننده کتاب موسیقی «پیتر و گرگ» که برای اولین بار است که پس از انقلاب در ایران انجام می‌شود، به گفت‌وگو نشستیم.
پروژه اجرای موسیقی توسط ارکستر سمفونیک برای یک کتاب را پیش از این در ایران سراغ نداریم. آیا برای اولین بار است که انجام می‌شود؟
البته این پروژه پیش از انقلاب توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تولید و منتشر شده بود که در همان سال‌ها فریدون دائمی راوی این داستان بود. با این تفاوت که موزیک اورجینالش ایرانی نبود و نسخه‌ای بود که توسط ارکست‌های اروپایی تهیه شده بود و آن ارکستر این نسخه صوتی را در اختیار کانون پرورش فکری و برخی کشورهای دیگر گذاشته بودند. تنها متن کتاب به فارسی ترجمه شده بود.
تفاوتی که این اجرا با نسخه پیش از انقلاب دارد این است که توسط ارکستر سمفونیک تهران و با رهبری شهرداد روحانی در سال ۹۷ انجام شد. زمانی که از این اجرا استقبال عمومی خوبی صورت گرفت، ایده ضبط این اجرا مطرح شد و ژرژ پطروسی هم روایت آن را انجام داد. بعد این ایده مطرح شد که نسخه به صورت یک کتاب آلبوم باشد؛ یعنی یک بخش تصویری و نوشتاری داشته باشد که می‌تواند مکمل بخش موسیقی و صوتی اثر باشد.
موسیقی این اثر پیش از انقلاب توسط کدام کشور ساخته شده بود؟
فکر می‌کنم در یکی از کشورهای اروپای شرقی، یا کشور رومانی بوده است.
پیوند میان موسیقی و ادبیات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به‌ویژه در اثری مانند «پیتر و گرگ» که داستانی کودکانه است، چقدر این تلفیق روایت داستانی همراه با موسیقی می‌تواند در انتقال بهتر داستان و جذب مخاطب تأثیرگذار باشد؟
حتماً اطلاع دارید که بخش نوشتاری این اثر را آهنگساز آن، سرگئی پروکفیف، آهنگساز بزرگ روسی، در سال ۱۹۳۶ نوشته است. این داستان در شرایطی نوشته می‌شود که حزب کمونیست در شوروی سابق حاکم بوده و هدف این نویسنده و آهنگساز از نوشتن این داستان در کنار موسیقی اثر، علاوه بر انتقال پیام‌های انسانی، آموزش موسیقی به کودکان و معرفی سازهای مختلف ارکستر بوده است.
پیام‌هایی مانند شجاعت، مهربانی با حیوانات، ارتباطات انسانی با تقویت قدرت تخیل کودکان را در این اثر می‌بینیم که با موسیقی کلاسیک همراه می‌شود. به هر حال «پیتر و گرگ» اثر موفقی بوده و در بسیاری از کشورهای بزرگ جهان به صورت ارکسترال اجرا شده و برای روایت کردن آن نیز از چهره‌های مشهور سینما و تئاتر یا حتی صدا پیشگان معروف استفاده شده است.
آماری از اجراهای این اثر در دنیا دارید که چند نسخه تاکنون اجرا شده است؟
آمار دقیقی ندارم ولی فکر می‌کنم که جزو اجراهای ثابت ارکسترهای بزرگ دنیا باشد که معمولاً سالی چندین بار اجرا می‌کنند. «پیتر و گرگ» قطعه بسیار شناخته شده‌ای است؛ با شهرداد روحانی در این مورد اتفاق نظر داشتیم و همیشه این ضرورت حس می‌شد که این قطعه را در کشور خودمان بازآفرینی کرده و مجدداً منتشر کنیم. نسخه پیش از انقلاب کامل نبود و صرفاً اثری بود که توسط راوی فقط روایت شده بود. بخش موزیکالیته و بخش نوشتاری و تصویری این اثر واقعاً منحصر به فرد است.
برای انتشار این گونه آثار آیا استفاده از ارکستر سمفونیک از لحاظ اقتصادی توجیه مالی دارد؟
زمانی که این ایده را با خود شهرداد روحانی مطرح کردیم، موافقت کرد و گروه نوازندگان تهران و بنیاد رودکی در این حوزه با ما همکاری و به صورت داوطلبانه با این پروژه همکاری کردند که بخش بزرگی از هزینه تولید را از دوش ما برداشتند. اگر استقبال از این اثر خوب باشد می‌تواند ما را ترغیب کند که در آینده باز هم برای کودکان پروژه‌هایی رو به صورت ارکسترال و با محتوای مفیدتر، بهتر و به‌روزتر ارائه کنیم.
این‌گونه برنامه‌ها می‌تواند مخاطب کودک و نوجوانان را بیشتر جذب کند. از طرف دیگر این قطعه نوجوانان را با سازهایی کمتر شناخته شده، آشنا می‌کند. بسیاری از آموزشگاه‌های موسیقی خواستار آموزش و یادگیری چنین سازهایی هستند بنابراین همه عوامل دست به دست هم داد که شهرداد روحانی بسیار راغب شود تا این کار اتفاق بیفتد و در تاریخ یا حافظه موسیقی ایران ماندگار شود. یعنی این اثر منحصر به یک اجرا نشود و ما بتوانیم اثری را بازآفرینی کنیم.
آیا در نظر دارید در آینده هم به سراغ آثار دیگر بروید؟
خود شهرداد روحانی علاقه دارد اما احتمالاً با داستان‌های دیگر. در صدد آن هستیم که بعد از این اثر، قطعات دیگری که جزو قطعات موسیقی کلاسیک است را برای کودکان با نوازندگان ایرانی اجرا کنند. امیدوارم بتوانیم باز هم از این گونه تولیدات داشته باشیم که در اختیار مخاطب کودک و نوجوان قرار بگیرد.
ژرژ پطروسی چطور برای روایت داستان انتخاب شد؟ چطور به ایشان رسیدید؟
در دوره اولی که این قطعات توسط ارکستر سمفونیک تهران اجرا شد خانم لیندا کیانی راوی بودند. بعد از ایشان خانم الهام جعفرنژاد روای بود که بازیگر و صداپیشه هستند. بعد از آن موضوع را ژرژ پطروسی مطرح کردیم و از او خواهش کردیم که در یکی از اجراهای زنده تهران به عنوان راوی حضور داشته باشد.
ایشان با شهرداد روحانی جلساتی داشتند و بعد خود ژرژ پطروسی یک یا دو اجرا را به صورت زنده در تهران اجرا کرد. البته جدا از اینکه خود ژرژ پطروسی در هنر دوبله بسیار فعال است یکی از معدود افرادی است که دانش بالایی در موسیقی کلاسیک دارد. او موسیقی را به خوبی می‌شناسد و نقطه قوت، دانش موسیقی بود که توانست پیوند عمیقی با شهرداد روحانی ایجاد کند. آنها توانستند با هم هماهنگ شوند و کار را به خوبی انجام دهند.
اخیراً همراهی ارکستر سمفونیک را با آثار هنری و فرهنگی مختلف شاهد هستیم که روند نویی است، مثل فیلم‌کنسرت‌ها. آینده و تأثیر چنین فعالیت‌هایی را در گسترش فرهنگ موسیقایی و جذب مخاطب چطور ارزیابی می‌کنید؟
به نظر من این حرکت‌ها بسیار رو به رشد است و میزان استقبال از این گونه پروژه‌ها گویای این روند مثبت است. ذائقه مخاطب امروزی علاقه‌مند به محتوایی است که از نظر تصویری، شنیداری و محتوای نوشتاری غنی و جذاب باشد. فکر می‌کنم در بلندمدت شاهد افزایش تعداد کنسرت‌ها و آثار اینچنینی باشیم که قطعاً خبر بسیار امیدوارکننده‌ای برای تولیدکنندگان، تهیه‌کنندگان و موزیسین‌هایی است که در این حوزه فعالیت می‌کنند.
از طرفی، لازم است بگویم که در تهیه این پروژه، بخش تصویری و تولید اهمیت بسیار ویژه‌ای داشت. شهرداد روحانی، به عنوان آرشیتکت اصلی پروژه، تأکید زیادی داشت که تمام عوامل پروژه ایرانی باشند و هیچ همکاری با شخصیت‌های غیرایرانی صورت نگیرد. تلاش من به عنوان تهیه‌کننده نیز بر این بود که افراد انتخاب‌شده، اولویت اصلی‌شان ایرانی بودن باشد؛ حتی اگر خود من و تیم در خارج از ایران بودیم، هدف این بود که پروژه کاملاً ایرانی باشد و برای بچه‌های ایرانی تولید شود. این، نقطه تمایز این اثر نسبت به پروژه‌های مشابه پیشین است.
این اثر توسط «نشر جوان» منتشر شده؛ آیا شامل کتاب و لوح فشرده است؟
بله؛ گرافیک‌ها و طراحی‌های پروژه توسط تیم هنری مجید کاشانی، مدیر هنری و طراح گرافیک، انجام شده است. تصاویر موجود در کتابچه توسط خانم هانیه قشقایی، تصویرگر جوان و خوش‌ذوقی است که ساکن ایتالیاست. این مجموعه علاوه بر بخش موسیقی، دارای بخش تصویری و محتوای نوشتاری است که داستان «پیتر و گرگ» را به صورت نوشته در کتابچه قرار داده‌ایم تا مخاطب بتواند هنگام گوش دادن به روایت آقای ژرژ پطروسی، متن داستان را نیز همراه با تصاویر مرتبط مطالعه کند.
همچنین در این اثر، اجزای ارکستر سمفونیک تهران و سازهای آن به شکل تصویری معرفی شده‌اند تا مخاطب کودک با آنها آشنا شود. شخصیت‌های داستان هم با زبانی کودکانه و ساده معرفی شده‌اند تا مخاطبان خردسال بتوانند به‌راحتی آنها را بشناسند و با نحوه همکاری افراد در پروژه آشنا شوند. این بخش از اثر، وجه تمایز مهمی نسبت به آثار مشابه دارد.
مخاطبان چطور می‌توانند این کتاب را تهیه کنند؟
این پروژه هم‌اکنون در بازار موجود است و نسخه‌های آنلاین آن در سایت ایران‌کتاب قابل تهیه است. پس از رونمایی در چهار شهر تهران، ساری، اصفهان و شیراز، که با استقبال گسترده‌ای همراه بود، در نظر داریم این اثر را در شهرهای بیشتری معرفی کنیم. استقبال از این اثر فراتر از انتظار بوده و نسخه‌های فیزیکی در بعضی شهرها مانند اصفهان به سرعت تمام شد و مجدداً سفارش‌گیری انجام می‌شود.
با توجه به اینکه این روزها خرید لوح فشرده چندان رایج نیست و اغلب مخاطبان موسیقی را به صورت استریم یا فایل‌های دیجیتال گوش می‌کنند، این اثر به دلیل جذابیت محتوایی و کیفی توانسته توجه مخاطبان را جلب کند؛ به‌خصوص کتابچه و تصاویر با کیفیت همراه با صدای روایتگر آقای پطروسی و اجرای ارکستر سمفونیک تهران باعث شده تجربه شنیداری و دیداری کاملی برای مخاطب فراهم شود. تاکنون در شهرهای ساری، اصفهان و تهران اجرا داشتیم و برنامه بعدی ما بیست و سوم خرداد در شهر شیراز خواهد بود.
